Giriş: Kask Meselesi, Sadece Güvenlik mi?
Bazen basit gibi görünen bir soru, aslında toplumun en derin katmanlarına dokunur: “Motosiklette arkada oturan kask takmak zorunda mı?” Bu sadece trafik kurallarının soğuk satırlarında cevaplanacak bir mevzu değildir. Bu konu; güvenlikten, özgürlükten, toplumsal rollerden, hatta adaletten bahseder. Çünkü birinin hayatını koruyan bir parça ekipman, bir başka bakış açısından bireysel tercih meselesi gibi görülebilir. İşte tam da bu yüzden bu soruya yanıt ararken, yalnızca yasaların ne dediğine değil, toplumun ne hissettiğine de bakmak gerekir.
—
Yasal Çerçeve: Evet, Zorunlu!
Türkiye’de Karayolları Trafik Kanunu açık ve nettir: Sürücü de, arkasında oturan yolcu da kask takmak zorundadır. Bu yalnızca bir tavsiye değil; cezai yaptırımı olan bir zorunluluktur. Eğer yolcu kasksız yakalanırsa, ceza hem sürücüye hem yolcuya uygulanabilir.
Bu kuralın arkasında basit ama hayati bir gerçek vardır: Motosiklet kazalarında ölümlerin yaklaşık %70’i kafa travmalarından kaynaklanır. Ve bu oran, sadece sürücüler için değil, arkasında oturanlar için de geçerlidir. Yani arka koltukta olmak, riski azaltmaz; sadece çoğu zaman insanların o riski daha az ciddiye almasına neden olur.
—
Toplumsal Cinsiyetle Birlikte Düşünmek: Empati, Güç ve Sorumluluk
Kadınların Perspektifinden: “Benim Canım da Önemli”
Birçok kadın için motosiklette yolcu olmak, kontrolü bir başkasına bırakmak anlamına gelir. Ve ne yazık ki bu durum, zaman zaman “kask takmaya gerek yok” gibi söylemlerle hafife alınır. Oysa bu mesele, sadece güvenlikle ilgili değildir; aynı zamanda öz-değer ve öz-saygıyla da ilgilidir.
Kimi kadın yolcular, “Zaten kısa mesafe”, “Zaten yavaş gidiyoruz” gibi gerekçelerle kasksız yolculuğa razı olurken, bazıları ise bu konuda daha kararlı bir duruş sergiler. Bu, toplumsal cinsiyet rollerinin nasıl içselleştirildiğini gösterir: Kadınların empati odaklı yaklaşımı, çoğu zaman kendi güvenlikleri söz konusu olduğunda bile “karşıdakini kırmamak”la çakışır.
Ama bir şey unutulmamalı: Kask takmak bir rica değil, bir haktır. Ve bu hak, kişinin beden bütünlüğünü ve yaşam hakkını koruma iradesidir.
—
Erkeklerin Perspektifinden: Analitik, Çözüm Odaklı Yaklaşım
Erkek sürücüler açısından mesele daha çok teknik ve yasal çerçevede ele alınır. “Kurallar böyle”, “Risk yüksek”, “Ceza var” gibi analitik nedenlerle kaskın önemi vurgulanır. Bu yaklaşım elbette gereklidir; çünkü toplumun bu konuda farkındalık geliştirmesi için rasyonel argümanlara da ihtiyaç vardır.
Ancak sadece kuralı hatırlatmak yeterli değildir. Sürücülerin, yanlarındaki yolculara bu önlemi dayatmadan, bilgilendirerek ve birlikte karar alarak uygulaması gerekir. Çünkü güvenlik kadar güven hissi de önemlidir. Ve yolcu, bu süreçte bir “eşya” değil, aktif bir karar verici olarak görülmelidir.
—
Sosyal Adalet Boyutu: Kask Takmamak Bir Tercih Değil, Bir Eşitsizliktir
Toplumun farklı kesimlerinde, kask kullanım oranı farklılık gösterebilir. Maddi nedenler, bilgi eksikliği, kültürel alışkanlıklar veya “erkek yapar, kadın oturur” gibi cinsiyetçi söylemler, bazı insanların bu konuda geride kalmasına neden olur. Bu da bir güvenlik sorunundan öte, bir sosyal adalet sorunudur.
Kask fiyatlarının yüksekliği ya da bazı bölgelerde satılmaması gibi durumlar, insanların güvenlik ekipmanına erişimini kısıtlayabilir. Devletin ve yerel yönetimlerin, bu konularda bilinçlendirme kampanyaları düzenlemesi ve ekipmanlara erişimi kolaylaştırması bu yüzden önemlidir.
—
İnsan Hikâyeleri: Kaskın Hayat Kurtardığı Anlar
Zeynep’in Hikâyesi: 24 yaşındaki Zeynep, sadece iki sokak öteye gitmek için sevgilisinin arkasına kasksız bindi. Küçük bir çukurda dengesini kaybeden motosiklet devrildi. Sürücü hafif sıyrıklarla kurtulurken Zeynep ciddi kafa travması geçirdi. “İki dakika için takmadım, aylarca tedavi gördüm.” diyor.
Murat’ın Hikâyesi: Murat, motosiklete ilk bindiği günden beri arkasında oturacak herkese önce kask uzatıyor. “Kask vermek bir nezaket değil, bir sorumluluk,” diyor. “Çünkü onların hayatı da benim kadar değerli.”
—
Sonuç: Kask Sadece Koruma Değil, Saygıdır
Motosiklette arkada oturan kişinin kask takması zorunlu değilmiş gibi düşünmek, hem yasal hem etik olarak yanlıştır. Evet, yasa bunu zorunlu kılıyor. Ama asıl mesele, birbirimize ve kendimize duyduğumuz saygıdır.
Bir kask, bir hayat kurtarır. Bir kask, “sen değerlisin” der. Bir kask, sadece koruma değil, eşitlik ve empati mesajıdır.
—
Şimdi Söz Sizde
Sizce kask takma alışkanlığı neden hâlâ bu kadar ihmal ediliyor?
Yolcu olarak kasksız binmeyi reddetmek sizce bir hak mücadelesi sayılır mı?
Yorumlarda düşüncelerinizi paylaşın, bu konuyu birlikte daha yüksek sesle konuşalım.